Το περασμένο Σαββατοκύριακο, η Εφημερίδα των Συντακτών δημοσίευσε συνέντευξη του Άλεξ Καλλίνικος στον Γιώργο Τσιάρα με την ευκαιρία της παρουσίας του  στην Αθήνα για την εκδήλωση που οργανώνει το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο στην Έκθεση Βιβλίου.

Δημοσιεύουμε εδώ αποσπάσματα από τις απαντήσεις στα κρίσιμα ερωτήματα της συνέντευξης. Μπορείτε να διαβάσετε όλη τη συνέντευξη εδώ: https://www.efsyn.gr/politiki/synenteyxeis/446429_i-aristera-mporei-na-anabiosei-kai-edo-kai-pantoy

Λοιπόν, βαθιά μέσα σας, στα 74 σας χρόνια, θεωρείτε τον εαυτό σας αισιόδοξο ή απαισιόδοξο;

Στο βιβλίο μου επιχειρώ να αποφύγω την «εύκολη» ροπή προς την αισιοδοξία ή την απαισιοδοξία. Αντίθετα, μένοντας πιστός στη φιλοσοφική παράδοση που ακολουθώ, αυτή του Σπινόζα, του Χέγκελ και του Μαρξ, προσπαθώ στο βιβλίο να επαναβεβαιώσω την ικανότητα του κριτικού λόγου να κατανοεί και να εκλογικεύει το φαινομενικό χάος που αντιμετωπίζουμε και να ενσωματώνει όλες τις διαφορετικές κατακερματισμένες εμπειρίες που περιγράφετε σε μια ολότητα που συγκροτείται από τη λογική του Κεφαλαίου. Μόνο με αυτόν τον τρόπο άλλωστε μπορούμε να θεμελιώσουμε μια αποτελεσματική πολιτική απάντηση.

Στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου σας αναφέρεστε στην πιθανότητα να τραβήξουμε όλοι μαζί ένα φανταστικό «χειρόφρενο συναγερμού» και να σώσουμε τον πλανήτη και την ανθρωπότητα μέσα από έναν νέο δημοκρατικό/επαναστατικό «επαναπρογραμματισμό» της παγκόσμιας οικονομίας και των κοινωνιών μας. Αλήθεια, πιστεύετε ακόμα στην επαναστατική πάλη των τάξεων;

Οι εργαζόμενοι άνθρωποι και οι καταπιεσμένοι αυτού του κόσμου παλεύουν να διαμορφώσουν συλλογικές και δημοκρατικές απαντήσεις στην κατάσταση του κόσμου μας – για παράδειγμα η εξέγερση του κινήματος «Black Lives Matter» μέσα στην καρδιά της πανδημίας, το κύμα των εργατικών αγώνων ενάντια στην ακρίβεια και τον πληθωρισμό και πιο πρόσφατα το γιγαντιαίο παγκόσμιο κίνημα αλληλεγγύης προς τον παλαιστινιακό λαό. Κανένα από αυτά τα κινήματα δεν είναι βέβαια πραγματική επανάσταση, αλλά δείχνουν ξεκάθαρα τη δύναμη και την ανθεκτικότητα των συλλογικών αγώνων.

Φασισμός, ρατσισμός, σεξισμός, εθνικισμός – όλες οι παλιές αρρώστιες επιστρέφουν διψασμένες για εκδίκηση, ειδικά στις ισχυρότερες χώρες, και η παραδοσιακή Αριστερά φαίνεται ανίκανη να αντιδράσει σε αυτό το κύμα. Πώς εξηγείται αυτή η ολική επαναφορά και άραγε υπάρχει θεραπεία ή μήπως είμαστε καταδικασμένοι να δούμε και πάλι την Ιστορία να επαναλαμβάνεται;

Η απειλή της Ακροδεξιάς είναι πραγματική και τρομακτική, όπως είδαμε πριν από λίγες μέρες και στις εκλογές στα κρατίδια της Γερμανίας. Αλλά δεν συμφωνώ πως η Αριστερά είναι ανίκανη να αντιδράσει. Οι βοναπαρτιστικές μανούβρες του Μακρόν μπορεί να φέρνουν τους φασίστες του Εθνικού Συναγερμού πιο κοντά στην εξουσία, αλλά την ίδια στιγμή αποτελούν τον καταλύτη για την ενίσχυση της αντίστασης και τον σχηματισμό του Νέου Λαϊκού Μετώπου (NFP), που κέρδισε στις βουλευτικές εκλογές. Στη Βρετανία τον περασμένο μήνα οι φασίστες, ενθαρρυμένοι από την επιτυχία του ακροδεξιού κόμματος Reform UK στις γενικές εκλογές, εξαπέλυσαν ένα κύμα ισλαμοφοβικών πογκρόμ που η αστυνομία δεν έκανε σχεδόν τίποτε για να σταματήσει. Ομως τα πογκρόμ αυτά καταπνίγηκαν από τις μαζικές αντιδιαδηλώσεις, που αρχικά ξεκίνησαν από το κίνημα Stand Up to Racism (στο οποίο συμμετέχει το κόμμα στο οποίο ανήκω, το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα).

Μπορούμε να σταματήσουμε την Ακροδεξιά, αλλά αυτό απαιτεί τρία πράγματα. Πρώτον, τη βούληση να πολεμήσουμε – δηλαδή το να αρνηθούμε εμπράκτως ότι η Ιστορία πρόκειται να επαναληφθεί. Δεύτερον, να αρνηθούμε κάθε παραχώρηση προς τον ρατσισμό – η Ζάρα Βάγκενκνεχτ μπορεί να κερδίζει ψήφους, αλλά το να στρέφεσαι ενάντια στους μετανάστες είναι σαν να παραδίδεσαι στην Ακροδεξιά. Και, τρίτον, απαιτείται μια στρατηγική που να ενώνει όλα τα εργατικά και προοδευτικά κινήματα ενάντια στην Ακροδεξιά. Και, ναι, σίγουρα θα πρέπει να γίνουν κάποιοι συμβιβασμοί, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει η Αριστερά να συμμαχήσει με το νεοφιλελεύθερο Κέντρο – όλοι βλέπουμε πως ο Μακρόν επιχειρεί να περιθωριοποιήσει το Νέο Λαϊκό Μέτωπο.

Σε λίγες εβδομάδες έρχεται η πρώτη μαύρη επέτειος του πολέμου στην Παλαιστίνη. Δεκάδες χιλιάδες αθώοι Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί, εκατομμύρια είναι άστεγοι και λιμοκτονούν και ολόκληρη η Λωρίδα της Γάζας έχει μετατραπεί σε ερείπια. Πώς μπορεί να σταματήσει αυτή η κτηνωδία; Είναι ο πόλεμος και η βία αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης ή θα μπορέσουμε κάποτε να απαλλαχτούμε; Μπορεί να γίνει επανάσταση χωρίς βία;

Το γεγονός ότι η γενοκτονία συνεχίζεται ενώ την παρακολουθούμε σε πραγματικό χρόνο είναι ντροπή για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Δεν πιστεύω όμως ότι αυτό σημαίνει πως η βία είναι εγγενής στην ανθρώπινη φύση. Η παγκόσμια κοινή γνώμη ταυτίζεται σε μεγάλο βαθμό με τους Παλαιστινίους, αλλά δεν μπορεί να σταματήσει τη σφαγή γιατί οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της Δύσης συνεχίζουν να υποστηρίζουν το Ισραήλ.

Αυτή η επιμονή προκαλεί μεγάλη ιδεολογική και γεωπολιτική κρίση για τις δυτικές δυνάμεις, αλλά η πίεση που δέχονται δεν είναι ακόμη αρκετή για να σταματήσει τον πόλεμο. Ωστόσο το Ισραήλ έχει ήδη υποστεί σοβαρή και μόνιμη πολιτική και οικονομική βλάβη.(...)

Ο ρατσισμός, αυτό το μοντέρνο φαινόμενο που είναι τόσο στενά δεμένο με τον ιμπεριαλισμό, έχει κρίσιμη σημασία για να εξηγηθούν αυτά τα τρομερά γεγονότα. Και ο ρατσισμός είναι η κινητήρια δύναμη του ισραηλινού αποικιακού κράτους των εποίκων. Γνωρίζοντας λοιπόν πόσο ενδημική είναι η βία στον ιμπεριαλισμό, δεν είναι ρεαλιστικό να φανταζόμαστε μια ειρηνική σοσιαλιστική επανάσταση. Η άρχουσα τάξη δεν θα φύγει χωρίς να δώσει μάχη. Αλλά για να υπερνικήσουμε την ισχύ τους, πρέπει να κινητοποιήσουμε τη συλλογική δύναμη των εργαζόμενων ανθρώπων, στη βάση της δημοκρατικής αυτο-οργάνωσης.

Ωστόσο τα τελευταία χρόνια κάτι φαίνεται να αλλάζει – το νέο αφήγημα του μετα-αποικιακού «Παγκόσμιου Νότου» κερδίζει έδαφος, σε συνδυασμό με την ανάδυση νέων διεθνών συμμαχιών με την ηγετική συμμετοχή της Ρωσίας και της Κίνας, όπως οι BRICS+. Ποια είναι η δική σας γνώμη, είναι άραγε μια γνήσια παγκόσμια εναλλακτική ή απλά μια προσπάθεια δημιουργίας ενός νέου ηγεμονικού πόλου;

H Ευρωπαϊκή Ενωση και οι ΗΠΑ έχουν αποτύχει δραματικά να στρέψουν τον Παγκόσμιο Νότο κατά της Ρωσίας μετά την εισβολή στην Ουκρανία, και η επίμονη στήριξή τους προς το Ισραήλ τις απομονώνει ακόμη περισσότερο. Ομως δεν πρέπει να έχουμε ψευδαισθήσεις ότι το Πεκίνο και η Μόσχα ηγούνται ενός νέου «αντιιμπεριαλιστικού μετώπου».

Τέλος, θα ήθελα τη γνώμη σας για τη δική μας Ελληνική Καταστροφή, τη δημόσια αποσύνθεση στο κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, της ψευδο-ριζοσπαστικής Αριστεράς, όπως την έχετε στο παρελθόν αποκαλέσει. Θυμάμαι καλά τη βαθιά απογοήτευση που εκφράσατε, όπως άλλωστε και πολλοί από εμάς, όταν ο Τσίπρας έκανε την «kolotoumba» και συνθηκολόγησε με τον ευρωπαϊκό νεοφιλελευθερισμό το 2015, και νομίζω πως σήμερα παρακολουθούμε τα τελικά αποτελέσματα εκείνης της τρομερής ήττας.

Μεταξύ 2010 και 2015 εγώ και οι σύντροφοί μου στο ελληνικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα προειδοποιήσαμε τον κόσμο να μην εμπιστευτεί τον Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ, που τόσοι και τόσοι πίστεψαν στην παγκόσμια Αριστερά. Η συνθηκολόγησή τους δεν με εξέπληξε, αλλά η ταχύτητα και η σκληρότητά της ήταν εντυπωσιακές. Ομως η Ελληνική Αριστερά έχει πίσω της μεγαλειώδη παράδοση αγώνων, που παραμένει μια πολύ σημαντική πηγή δυνάμεων.

Εννοείται λοιπόν ότι η Αριστερά μπορεί να αναβιώσει, και εδώ και παντού. Η αιφνίδια έκρηξη της δύναμης του Νέου Λαϊκού Μετώπου είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ομως είναι σημαντικό να εξασφαλίσει κανείς πολιτική διαύγεια, μαθαίνοντας από τις ήττες του παρελθόντος, σε συνδυασμό με την αποφασιστικότητα να πολεμήσει αυτό το βάρβαρο και καταστροφικό σύστημα.